Artrose: oorzaken, gevolgen, een preventieve aanpak en mogelijke suppletie

Artrose, ook wel osteoartritis genoemd, is een veelvoorkomende gewrichtsaandoening die miljoenen mensen wereldwijd treft. Deze degeneratieve ziekte beïnvloedt voornamelijk de gewrichten van de handen, knieën, heupen en wervelkolom, en wordt gekenmerkt door de afbraak van kraakbeen. Kraakbeen is het weefsel dat de uiteinden van de botten in een gewricht beschermt en zorgt voor een soepele beweging. Wanneer het kraakbeen verslijt, kunnen botten tegen elkaar wrijven, wat leidt tot pijn, stijfheid en verminderde mobiliteit. In deze blog duiken we dieper in de pathofysiologie van artrose, onderzoeken we de oorzaken en bespreken we levensstijlinterventies die kunnen helpen bij het voorkomen en beheersen van deze aandoening.

Pathofysiologie van Artrose

Eerst gaan we graag even dieper in op de technische kant. De pathofysiologie van artrose is complex en multifactorieel. Het begint meestal met biomechanische en biochemische veranderingen in het gewrichtskraakbeen en de omliggende structuren. 

Kraakbeenafbraak:

- Matrixmetalloproteïnases (MMP's): Deze enzymen breken de extracellulaire matrix van het kraakbeen af. Vooral MMP-13 speelt een cruciale rol bij de afbraak van collageen type II, het belangrijkste structurele eiwit in kraakbeen.

- Aggrecanasen: Deze enzymen, zoals ADAMTS-4 en ADAMTS-5, zijn verantwoordelijk voor de afbraak van aggrecan, een proteoglycaan dat essentieel is voor de veerkracht en het watergehalte van kraakbeen.

In een gezond gewricht zijn deze enzymen betrokken bij normale weefselturnover en herstel, maar bij artrose raakt hun regulatie verstoord, wat leidt tot destructieve afbraak van kraakbeen. Het begrijpen van deze processen biedt inzicht in mogelijke therapeutische interventies die zich richten op het remmen van deze enzymen om de progressie van artrose te vertragen en symptomen te verlichten.

De afbraak van kraakbeen bij artrose door MMP's en aggrecanasen is een gevolg van ontregelde enzymatische activiteit, vaak geïnitieerd door:

1. ontstekingsprocessen : o-inflammatoire cytokinen zoals interleukine-1β (IL-1β) en tumornecrosefactor-α (TNF-α) spelen een sleutelrol bij het initiëren en bevorderen van ontstekingsreacties in het gewricht. Deze cytokinen stimuleren de productie van MMP's en aggrecanasen. 

2. mechanische stress: Overmatige belasting van het gewricht, zoals bij obesitas, letsels of  repetitieve bewegingen kan de afbraak van kraakbeen versnellen. Dit leidt tot een vicieuze cirkel van kraakbeenverlies en verhoogde mechanische belasting van het subchondrale bot.

 3. oxidatieve stress: Bij artrose is er vaak een verhoogde productie van reactieve zuurstofspecies (ROS), wat bijdraagt aan oxidatieve stress en verdere activering van MMP's en aggrecanasen.

Oorzaken van artrose
Artrose kan ontstaan door een combinatie van factoren, waaronder:

1. Overgewicht: Extra gewicht legt meer druk op gewrichten, vooral in de knieën en heupen, wat de afbraak van kraakbeen kan versnellen.  Extra gewicht verandert ook de biomechanica van het lopen en andere bewegingen. Dit kan microtrauma’s veroorzaken die de kraakbeenstructuur beschadigen. Bovendien hebben mensen met overgewicht zwakkere spieren rond de gewrichten wat leidt tot verminderde stabiliteit en verhoogde belasting van het kraakbeen. 

Wist u dat vetweefsel pro-inflammatoire cytokinen uitscheidt, zoals TNF-alfa en IL-6, die bijdragen aan systemische ontsteking en de productie van kraakbeenafbrekende enzymen bevorderen.

2. Leeftijd: Naarmate we ouder worden, neemt de kans op artrose toe. Dit komt door de natuurlijke slijtage van kraakbeen.

3. (Epi)-Genetica: Erfelijkheid kan ook een rol spelen. Als artrose in de familie voorkomt, is de kans groter dat je het zelf ook krijgt. Weet ook dat omgevingsfactoren impact kunnen hebben op de expressie van genen die betrokken zijn bij kraakbeenafbraak. Dan spreken we over ongezonde voeding, een gebrek aan lichaamsbeweging, blootstelling aan toxines, roken, etc.  

4. Roken: Nicotine en andere toxische stoffen in sigarettenrook kunnen direct toxisch zijn voor chondrocyten, de cellen die kraakbeen produceren en onderhouden. Dit kan leiden tot verminderde kraakbeenregeneratie en verhoogde kraakbeenschade.

5. Blessures: Eerdere gewrichtsblessures kunnen het risico op artrose verhogen.

6. Overbelasting: Beroepen of sporten die repetitieve bewegingen of zware belasting van de gewrichten vereisen, kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van artrose.